Keywords: AGAD ÅšlÄ…skie mundury górnicze z poczÄ…tku XIX w. 1.jpg Nakaz noszenia i opis mundurów górniczych i hutniczych podpisany przez Fryderyka Wilhelma hr Redena stojÄ…cego na czele Wyższego UrzÄ™du Górniczego we WrocÅ‚awiu jako Wyższy Starosta Górniczy <br /> Noszenie munduru byÅ‚o obowiÄ…zkowe ZdarzaÅ‚o siÄ™ że jeżeli górnik podczas uroczystoÅ›ci nie zaÅ‚ożyÅ‚ galowego munduru nakÅ‚adano naÅ„ karÄ™ MiaÅ‚o to miejsce np w 1797 kiedy to niejaki Hunger kowal kopalniany w jedynej na terenie Prus kopalni rudy oÅ‚owiu i srebra galeny Fryderyk koÅ‚o Tarnowskich Gór zostaÅ‚ ukarany za to że nie wÅ‚ożyÅ‚ galowego munduru podczas Barbórki MusiaÅ‚ spÄ™dzić 24 godziny w areszcie z polecenia inspektora Gottlieba Kalidego ojca sÅ‚ynnego rzeźbiarza berliÅ„skiego Teodora urodzonego w Królewskiej Hucie Chorzowie W 1803 jednolite mundury zostaÅ‚y również wprowadzone w ZagÅ‚Ä™biu DÄ…browskim które po trzecim rozbiorze Polski należaÅ‚o do Prus jako tzw Nowy ÅšlÄ…sk WÅ‚aÅ›ciciele wielkich majÄ…tków ziemskich na ÅšlÄ…sku czÄ™sto nie chcieli podporzÄ…dkowywać siÄ™ zarzÄ…dzeniu Wyższego UrzÄ™du Górniczego W 1803 doszÅ‚o np do sporu na tym tle z wÅ‚aÅ›cicielem dóbr KoszÄ™cin baronem von Hösel który oÅ›wiadczyÅ‚ że hutnicy pracujÄ…cy w tamtejszym urzÄ™dzie hutniczym i kuźnicach żelaza majÄ… już swoje wÅ‚asne mundury a zamiana ich na inne przyniosÅ‚aby mu jako wÅ‚aÅ›cicielowi uszczerbek na honorze Wprowadzenie nowych jednolitych mundurów górniczych i hutniczych nie byÅ‚o również Å‚atwe z powodów finansowych Huta Gliwicka przy której dziaÅ‚aÅ‚a sÅ‚ynna Odlewnia wykonujÄ…ca liczne pomniki i wyroby artystyczne wprowadziÅ‚a wprawdzie dość szybko mundury dla pracowników kadry urzÄ™dniczej ale nie dotrzymaÅ‚a wyznaczonego terminu “ do koÅ„ca 1804 “ co do zaopatrzenia zwykÅ‚ych robotników w przewidziane mundury Reden bÄ™dÄ…cy rzecznikiem rozwoju gospodarczego Prus i dziaÅ‚ajÄ…cy na ÅšlÄ…sku gdzie powstaÅ‚ najwiÄ™kszy w tym paÅ„stwie okrÄ™g przemysÅ‚owy przywiÄ…zywaÅ‚ dużą wagÄ™ także do tworzenia wiÄ™zi zawodowej wyrażajÄ…cej siÄ™ m in w jednolitym umundurowaniem Kiedy zostaÅ‚ dyrektorem Departamentu Górnictwa i Hutnictwa Generalnego Dyrektorium w Berlinie sprawowaÅ‚ tÄ™ funkcjÄ™ w latach 1802-1807 na jego polecenie w 1804 wydano drukiem opis mundurów galowych i zwykÅ‚ych do którego doÅ‚Ä…czono miniatury mundurów namalowane farbami wodnymi akwarelÄ… dla nastÄ™pujÄ…cych grup zawodowych czÅ‚onka urzÄ™du górniczego urzÄ™dnika rejonu górniczego mistrza zmianowego sztygara górnika hutnika ucznia elewa i chirurga dziaÅ‚ajÄ…cego z ramienia spółki brackiej Mimo to jeszcze dÅ‚ugo dochodziÅ‚o do konfliktów miÄ™dzy Wyższym UrzÄ™dem Górniczym majÄ…cym w latach 1819-1850 swÄ… siedzibÄ™ w Brzegu a wÅ‚aÅ›cicielami poszczególnych kopalÅ„ i hut ByÅ‚o tak np w latach 1820-1825 w przypadku Karola Goduli sÅ‚ynnego króla cynku który dorobiÅ‚ siÄ™ ogromnego majÄ…tku bÄ™dÄ…c poczÄ…tkowo zarzÄ…dcÄ… w dobrach hr Ballestrema w Rudzie Åšl Na klamrze pasa i na guzikach mundurów górników kazaÅ‚ on bowiem umieÅ›cić zamiast powszechnie obowiÄ…zujÄ…cych dwóch skrzyżowanych mÅ‚otków herb Ballestrema jako wÅ‚aÅ›ciciela dóbr Musiano mu dlatego przesÅ‚ać z zaleceniem wprowadzenia w życie 10 wyobrażeÅ„ obowiÄ…zujÄ…cych ubiorów WyglÄ…d mundurów górniczych byÅ‚ potem wielokrotnie zmieniany a zwÅ‚aszcza w latach 1889-1890 Obecnie obowiÄ…zujÄ…ce mundury częściowo nawiÄ…zujÄ… do tych z poczÄ…tku XIX w Do elementów które przetrwaÅ‚y do chwili obecnej zaliczyć można a czako górna część i buty sÄ… koloru czarnego; b wystÄ™puje nadal znak dwóch skrzyżowanych mÅ‚otków tzw żelazko i perlik na czaku czapce bez daszka ; b pióropusz na tymże czaku; c metalowe guziki z motywem skrzyżowanych mÅ‚otków; d szpada przy mundurze galowym Mundury nowe różniÄ… siÄ™ natomiast tym od dawnych że a zamiast fraka pojawiÅ‚a siÄ™ kurtka o kroju prostym; b spodnie sÄ… koloru czarnego zamiast dawniej noszonych biaÅ‚ych; c nosi siÄ™ półbuty zamiast dawnych butów z cholewami; d zastosowano damskÄ… wersjÄ™ munduru obwód dolnego brzegu czarnej spódnicy ma być o 50 cm szerszy od obwodu bioder ; e zrezygnowano z czekana górniczego Pracownicy dozoru sÄ… zobowiÄ…zani do noszenia mundurów zwykÅ‚ych na co dzieÅ„ a wszyscy inni przy okazji Å›wiÄ…t i uroczystoÅ›ci zwÅ‚aszcza w BarbórkÄ™ IstniejÄ… różnice w kolorze pióropusza i kwastów wstÄ™g przy szpadzie ZwykÅ‚y górnik ma np czarny pióropusz i zielone kwasty pracownik dozoru biaÅ‚y pióropusz i biaÅ‚o-czerwone kwasty a czÅ‚onek kapeli górniczej czerwony pióropusz Mundur górniczy tak dawniej jak dziÅ› oznacza poczucie wiÄ™zi z wielowiekowÄ… tradycjÄ… tego zawodu zwÅ‚aszcza na Górnym ÅšlÄ…sku Jest to wyraz szacunku dla tej ciężkiej i niebezpiecznej pracy Szpada noszona do munduru galowego jest symbolem sÅ‚użby dla dobra caÅ‚ego spoÅ‚eczeÅ„stwa i paÅ„stwa Ostatnio zostaÅ‚a przygotowywana nowa ustawa o mundurach i stopniach górniczych która czeka na zatwierdzenie w sejmie Jednakże nie przewiduje ona zmian w ksztaÅ‚cie i barwach mundurów a jedynie bÄ™dzie odmienny sposób finansowania ich szycia i dystrybucji dostosowany do potrzeb gospodarki rynkowej <br /> Opis zewnÄ™trzny OryginaÅ‚ jÄ™z niemiecki poszyt<br /> Miejsce przechowywania Archiwum PaÅ„stwowe w Katowicach Królewski GórnoÅ›lÄ…ski UrzÄ…d Górniczy w Tarnowskich Górach sygn 4<br /> Autor komentarza ZdzisÅ‚aw Jedynak<br /> Autor Fotografii/Skanu Piotr Matuszek 1795 “1824 Archiwum Główne Akt Dawnych author PD-old Miner uniforms Media contributed by AGAD presented in former polska pl portal Uploaded with VicuñaUploader |